Եվրոպայի խորհրդի համար Լոզանի համալսարանի կողմից ամեն տարի անցկացվող SPACE I-ի հարցումը, որը պարունակում է տեղեկատվություն կառույցի անդամ երկրների բանտերի վարչակազմերից, հանդես է եկել 2023 թվականի վիճակագրության մասին զեկույցով՝ անդրադառնալով նաև Հարավային Կովկասի երկրների ցուցանիշներին։ Զեկույցի համաձայն՝ 2022 թվականի հունվարից մինչև 2023 թվականի հունվարն արձանագրվել է բանտարկյալների թվի զգալի աճ՝ Թուրքիա (+15%), Ադրբեջան (+13%), Հայաստան (+11%), Վրաստան (+8,2%):
«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ հրապարակված զեկույցում, մասնավորապես, նշվում է, որ Եվրոպայում բանտերի գերբնակեցումը շարունակում է լուրջ խնդիր մնալ. բանտերի գերբնակեցումը շարունակում է սուր և մշտական խնդիր մնալ եվրոպական բանտերի զգալի թվով վարչակազմերի համար:
Հրապարակված տարեկան զեկույցում նշվում է, որ 16 բանտային վարչակազմ 2022 թվականի հունվարից մինչև 2023 թվականի հունվարն արձանագրել են բանտարկյալների թվի զգալի աճ՝ Մոլդովայի Հանրապետություն (+52%), Հյուսիսային Մակեդոնիա (+26%), Կիպրոս (+25%), Թուրքիա (+15%), Ադրբեջան (+13%), Իռլանդիա (+12%), Չեռնոգորիա (+11%), Հայաստան (+11%), Խորվաթիա (+10%), Հունգարիա (+8.7%), Հյուսիսային Իռլանդիա (Մեծ Բրիտանիա) (+ 8,3%), Վրաստան (+8,2%), Բուլղարիա (+8,1%), Ավստրիա (+6,8%), Իտալիա (+5,7%) և Շվեդիա (+5,1%)։ Ազատազրկման մակարդակը զգալիորեն նվազել է միայն Մալթայում (-22%), Լիտվայում (-8,9%), Էստոնիայում (-8,8%) և Հունաստանում (-5,2%):
Հաղորդվում է, որ ազատազրկման ամենաբարձր մակարդակ ունեցող երկրներն են՝ Թուրքիան (408 բանտարկյալ 100 000 բնակչի հաշվով), Վրաստանը (256), Ադրբեջանը (244), Մոլդովայի Հանրապետությունը (242), Հունգարիան (211), Լեհաստանը (194), Սլովակիան (183), Ալբանիան (179), Չեխիան (176), Լիտվան (174) և Լատվիան (172): Բանտարկության բարձր մակարդակ ունեցող մյուս երկրներն են Չեռնոգորիան (168), Սերբիան (162), Էստոնիան (151) և Հյուսիսային Մակեդոնիան (142)։
Ազատազրկման մակարդակով Հայաստանի ցուցանիշը 79 է։
Զեկույցում նաև նշվում է, որ ընդհանուր առմամբ, Եվրոպայում բանտարկյալների թիվը 100 հասանելի վայրում աճել է 2%-ով՝ 2022 թվականի հունվարի 31-ից մինչև 2023 թվականի հունվարի 31-ը (91,7-ից մինչև 93,5 բանտարկյալ): Յոթ բանտային վարչակազմեր հաղորդել են ավելի քան 105 բանտարկյալների խտության մասին 100 հասանելի վայրում, ինչը վկայում է ծանր գերբնակեցման մասին. Կիպրոս (100 տեղից 166 բանտարկյալ), Ռումինիա (120), Ֆրանսիա (119), Բելգիա (115), Հունգարիա (112), Իտալիա (109) և Սլովենիա (107): Հինգ բանտային վարչակազմեր հաղորդել են բանտերի շատ բարձր խտության մասին՝ Հունաստան (103), Շվեդիա (102), Հյուսիսային Մակեդոնիա (101), Խորվաթիա (101) և Թուրքիա (100): Մյուս վարչակազմերը հայտնել են, որ բանտերի խտությունը 100-ից ցածր է, սակայն գերբնակեցման եզրին են՝ Իռլանդիա (99), Պորտուգալիա (98), Ֆինլանդիա (97), Դանիա (97), Անգլիա և Ուելս (Մեծ Բրիտանիա) (97) և Ադրբեջան (96):
2023 թվականի հունվարի 31-ին այս տեղեկատվությունը տրամադրած Եվրոպայի խորհրդի անդամ երկրների 48 բանտային վարչակազմերում կալանավորված է եղել 1,036,680 բանտարկյալ: 2022 թվականի հունվարից մինչև 2023 թվականի հունվարը եվրոպական բանտարկյալների թվի միջին ցուցանիշն աճել է 2,4%-ով՝ մեկ միլիոնից ավելի բնակչություն ունեցող երկրներում՝ 113,5-ից հասնելով 116,2 բանտարկյալի՝ 100,000 բնակչի հաշվով, ինչը նույնն է, ինչ նախորդ տարի։
«Երկրորդ տարին անընդմեջ Եվրոպայում բանտարկյալների ընդհանուր թիվը փոքր-ինչ աճեց: Սա դեռևս կարող է լինել հետադարձ ազդեցություն Covid-19 համաճարակի տարիներին գրանցված կրճատումից՝ պայմանավորված արգելափակումների ժամանակ անցանց հանցագործությունների նվազմամբ, որոշ երկրներում բանտարկյալների ազատ արձակմամբ և քրեական արդարադատության գործունեության նվազմամբ։ Այնուամենայնիվ, այս աճը կտրուկ հակասում է 2013 թվականից ի վեր բանտարկության մակարդակի ընդհանուր ուժեղ նվազման միտումին: Մնում է պարզել, թե արդյոք միտման փոփոխություն կա: Գերբնակեցման շարունակականությունը մնում է կարևոր մարտահրավեր շատ բանտային վարչակազմերի համար», – նշում է Լոզանի համալսարանի SPACE հետազոտական թիմի ղեկավար՝ պրոֆեսոր Մարսելո Աեբին:
Եվրոպայի խորհրդի զեկույցը մատնանշում է, որ բռնության և թմրամիջոցների հետ կապված հանցագործությունները կազմում են հիմնական հանցագործությունների կեսից ավելին, որոնց համար եվրոպացի բանտարկյալները պատիժ են կրում: Թմրամիջոցների հետ կապված հանցագործությունները ամենատարածվածն են (դատապարտված բնակչության 19%-ը), որին հաջորդում են սպանությունն ու սպանության փորձը (13%), գողությունը (12%), սեռական բնույթի հանցագործությունները (8.9%), կողոպուտը (7.7%) և հարձակումն ու մահափորձը (6,7%)։
2023 թվականի հունվարի 31-ին, միջին հաշվով, եվրոպական բանտերում բանտարկյալների գրեթե մեկ երրորդը գտնվում էր նախնական կալանքի տակ։ Նախաքննական կալանավորների ամենաբարձր համամասնությունն ունեցել են Ալբանիան (55%), Հայաստանը (53%), Լյուքսեմբուրգը (49%), Շվեյցարիան (46%), Նիդեռլանդները (45%), Չեռնոգորիան (42%) և Հյուսիսային Իռլանդիան (Մեծ Բրիտանիա) (41%). Նախաքննական կալանքի տակ գտնվողների ամենացածր ցուցանիշն ունեցել են Չեխիան (7,5%), Լիտվան (11%), Լեհաստանը (11%), Ռումինիան (12%) և Հյուսիսային Մակեդոնիան (12%)։
Միջին հաշվով, եվրոպական բանտերում բանտարկյալների 27%-ը օտարերկրացիներ են եղել՝ չնայած տարբեր երկրների միջև զգալի տարբերություններին: Օտարերկրացիների ամենաբարձր համամասնությամբ բանտային վարչակազմերն են՝ Լյուքսեմբուրգը (78%), Շվեյցարիան (71%), Հունաստանը (57%), Կիպրոսը (55%), Ավստրիան (51%), Կատալոնիան (Իսպանիա) (49%), Մալթան (49%) և Բելգիան (42%)՝ ավելի քան 500․000 բնակիչ ունեցող երկրներում։ Ամենացածր համամասնությունները գրանցվել են Ռումինիայում (1,1%), Մոլդովայի Հանրապետությունում (1,5%) և Ադրբեջանում (1,9%)։
«Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի երկրներում համամասնությունը զգալիորեն ցածր է. սա համընկնում է 2000-ականներից ի վեր եվրոպական բնակչության բնական տեղաշարժի հետ. բնակչության աճը Արևմտյան, Հարավային և Հյուսիսային Եվրոպայում և բնակչության նվազումը Կենտրոնական, Հարավ-Արևելյան և Արևելյան Եվրոպայում»,- նշված է զեկույցում:
2023 թվականի հունվարի 31-ի դրությամբ եվրոպական քրեակատարողական հիմնարկներում բանտարկյալների միջին տարիքը մնացել է 38-ը։ Ամենացածր միջին տարիքը գրանցվել է Բուլղարիայում (33), Շվեդիայում (34), Ֆրանսիայում (35) և Դանիայում (35), իսկ ամենաբարձրը՝ Սերբիայում (50), Վրաստանում (44), Իտալիայում (43), Պորտուգալիայում (41) և Իսպանիայում (41): Բոլոր բանտարկյալների 14%-ը եղել է 18-ից 25 տարեկան, 68%-ը՝ 26-ից 49 տարեկան, 15%-ը՝ 50-ից 64 տարեկան, իսկ 3%-ը՝ 65 և ավելի տարեկան: Բանտարկյալների ճնշող մեծամասնությունը կազմել են տղամարդիկ. Կանայք՝ միայն 5%-ը: Կիպրոսում (9,2%), Մալթայում (9,1%), Չեխիայում (8,5%), Ֆինլանդիայում և Լատվիայում (7,7%) կանանց համամասնությունը համեմատաբար բարձր է եղել։
SPACE հարցումները Եվրոպայի խորհրդի համար անցկացվում են Լոզանի համալսարանի կողմից ամեն տարի: SPACE I-ի հարցումը պարունակում է տեղեկատվություն Եվրոպայի խորհրդի անդամ երկրների բանտերի վարչակազմերից։
