Իրանը կներքաշվի՞ պատերազմի մեջ

Առկա են նաեւ մի շարք պատճառներ, որոնցից ելնելով, Foreign Policy-ի կարծիքով, Իրանը զերծ կմնա ՀԱՄԱՍ-ի անունից Իսրայելի դեմ պատերազմ մղելու մտադրությունից:

Գազայի հատվածում բռնկված պատերազմի հենց  սկզբից  շատերին էր հետաքրքրում՝  արդյո՞ք Իրանը կներքաշվի ռազմական գործողությունների մեջ:
Այդ հարցին շտապեց պատասխանել ԻԻՀ ԱԳ նախարար Ամիր-Աբդոլլահիանը՝ պատերազմի մեկնարկից մեկ շաբաթ անց կենտրոնական հեռուստատեսությանը տված  հարցազրույցի ժամանակ, չբացառելով  իրադարձությունների զարգացման որեւէ սցենար:

Ռուսական Sputnik  լրատվական գործակալությունը, փորձելով գտնել ռազմական գործողություններում Իրանի հնարավոր ներգրավվածությանը վերաբերող հարցի պատասխանը, տեսակետ է հայտնել, որ միջազգային կանոնակարգերի տեսանկյունից, եթե Իրանը Իսրայելի կողմից հարձակման ենթարկվի,  Թեհրանը փոխադարձաբար կարձագանքի դրան:  Անշուշտ,  դժվար է պատկերացնել, որ Իսրայելը հաշվի չի առնի ագրեսիայի ենթարկված Իրանից ակնկալվող վտանգը:

Sputnik-ը կարծում է, որ այդ պատճառով էլ Իսրայելը բախման չի գնա Իրանի դեմ: Դրանով հանդերձ, Իսրայելը սադրանքների է դիմում եւ փորձում ԱՄՆ-ին  մասնակից դարձնել Իրանի դեմ ռազմական   գործողություններին:  

Sputnik-ի համոզմամբ, քանի դեռ Իրանն Իսրայելի կողմից  ագրեսիայի չի ենթակվել, կխուսափի ռազմական գործողություններ ծավալելու մտադրությունից՝ վստահ  լինելով, որ իր դաշնակիցներին կհաջողվի զսպել Իսրայելին:

Նույն կարծիքին է նաեւ Ալաբամայի համալսարանի քաղաքագիտության պրոֆեսոր Նադեր Էնթեսարը, որը համոզված է, որ  Իսրայելը մշտապես փորձում է ԱՄՆ-ին ներքաշել Իրանի դեմ պատերազմի: Թուրքական Anadolu լրատվական գործակալության հետ զրույցի ժամանակ Էնթեսարը նշել է, որ Իսրայելը միշտ էլ խուսափել է Իրանի դեմ ուղղակի բախման գնալու հեռանկարից: Քաղաքագետը նաեւ վստահ է, որ Իրանն էլ գիտի ԱՄՆ-ին Իրանի դեմ պատերազմ մղելու Իսրայելի սադրանքների մասին, եւ ամեն կերպ խուսափում է դրանից: Այդ պատճառով էլ Էնթեսարը համոզված է, որ Թեհրանը կխուսափի Գազայի հատվածում   ռազմական գործողություններին ուղղակի մասնակից դառնալուց: Դրա մասին է վկայում նաեւ վերջին շրջանում տարածվող  Իրանի հայտարարություններն առ այն, որ Գազայի հատվածում պատերազմի շարունակությունը վտանգավոր հետեւանքներ կունենա թե՛ տարածաշրջանի, եւ թե՛ Իրանի ազգային շահերի վրա:  

Նադեր Էնթեսարի կարծիքով, Իրանը միայն այն դեպքում կարող է Իսրայել-ՀԱՄԱՍ հակամարտության մեջ ներքաշվել, եթե Թել Ավիվը խախտի Թեհրանի սահմանած կարմիր գիծը՝ սպառնալով  Իրանի տարածքային ամբողջականությանն ու երկրի կենսական շահերին:

Պաշտպանության եւ արտաքին քաղաքականության բնագավառի փորձագետ եւ քաղաքական վերլուծաբան  Ջորդան Քոհենի կարծիքով, նախագահ Բայդենի կառավարությունը չի թաքցնում պատերազմից խուսափելու իր մտադրությունը: Սակայն, գիտակցելով հանդերձ Գազայի պատերազմում Իրանի  ներգրավման հետեւանքները, ԱՄՆ-ը շարունակում է սադրիչ հռետորաբանությամբ բորբոքել պատերազմի կրակը:

Ջորդան Քոհենը նույնպես համոզված է, որ Իրանի հետ պատերազմը ողջ մերձավորարեւելյան տարածաշրջանի համար ողբերգական հետեւանքներ կունենա:

Վերլուծաբանի պատկերացմամբ, իսլամական հանրապետության  կառավարման համակարգը տապալելու եւ միջուկային կարողությունները ոչնչացնելու նպատակով Իրանին ռազմական գործողությունների մեջ ներքաշելով՝ Վաշինգտոնը երկու ճանապարհ ունի՝ ռազմաօդային եւ ռազմածովային ուժերի հասցրած հարվածներով Իրանին զգալի կորուստներ  պատճառելուց հետո, ցամաքային ուժերի օգնությամբ հասնել վերջնանպատակին:  Սակայն, Ջորդան Քոհենի կարծիքով, Իրանի ռազմական հնարավորությունների սխալ հաշվարկով պայմանավորված, երկու տարբերակներն էլ կարող են խնդրահարույց լինել, քանի որ Իրանին  կապիտուլյացիայի ենթարկելու համար ռազմաօդային ու ռազմածովային ուժերի կիրառումը լուրջ խնդիրներ կարող է առաջացնել հենց ԱՄՆ-ի համար:

Վերլուծաբանը համոզված է, որ  ԱՄՆ հարձակման  վտանգի հաշվառմամբ,  Իրանն իր ռազմական կարողությունների համար ահռելի միջոցներ է հատկացրել: Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը, վերլուծաբանի տվյալներով, իր տրամադրության տակ ունի 600 մղոն հեռահարությամբ թեւավոր հրթիռներ, ՀՕՊ համակարգեր, 3000 միավոր բալիստիկ հրթիռ, 6000 ծովային ական  եւ տարածաշրջանի ամենահզոր անօդաչու սարքերը:

Իրան հասնելուց հետո, հավելում է վերլուծաբանը,  Վաշինգտոնը հանդիպելու է տարածաշրջանի ամենամարտունակ բանակներից մեկի դիմադրությանը: Իսկ Իրանին կարճ ժամկետում պարտության մատնելու հեռանկարն այնքան մշուշոտ է, որ ԱՄՆ-ը կգերադասի ձեռնպահ մնալ նման արկածախնդրությունից:
 
Ռազմական գործողությունների մեջ ներքաշվելու հավանականության մասին ուշագրավ վերլուծություն է ներկայացրել նաեւ Foreign Policy  պարբերականը, որի բնորոշմամբ,  Գազայի պատերազմի սկզբնական շրջանում Իրանի ու Իսրայելի միջեւ բախման հնարավորույթյունն ավելի   մեծ էր: Դեռեւս  Հզբալլահը սպառնում էր նոր ճակատ բացել, իսկ ծայրահեղական ուժերն Իրանում իրենց աջակցությունն էին հայտնում ռազմական գործողությունների մեջ Իրանի ներգրավման հարցում: Թերթը հիշեցնում է, որ պատերազմի մեկնարկից  ընդամենը երկու շաբաթ անց, ԻԻՀ ԱԳ նախկին նախարար Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆը խոսում էր գաղտնազերծված մի նամակի մասին, որի համաձայն, Իրանի արմատական ուժերը փորձում էին իշխանություններին համոզել՝ ՀԱՄԱՍ-ի կողմից Իսրայելի դեմ պատերազմ սկսել: Դրանով հանդերձ, Foreign Policy-ի  գնահատմամբ, տարածաշրջանային լայնածավալ պատերազմի հավանականությունը շատ ցածր է:

Առկա են նաեւ մի շարք պատճառներ, որոնցից ելնելով, Foreign Policy-ի կարծիքով, Իրանը զերծ կմնա ՀԱՄԱՍ-ի անունից Իսրայելի դեմ պատերազմ մղելու մտադրությունից:  Թերթի ներկայացրած   պատճառներից առավել հավանական են թվում  հատկապես  հնարավոր պատերազմի դեպքում եւ, Իրանի քաղաքական ու տնտեսական բարդ իրավիճակով պայմանավորված, հասարակության համընդհանուր մոբիլիզացիայի  անհնարինությունն ու   պատերազմից խուսափելու հարցում Իրանի խորհրդարանական ընդդիմության  միաբանությունը: 

ԳՐԻԳՈՐ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Իրանագետ