Որքան աշխատավարձ են ստանում մարդիկ Հայաստանում. ՀԵՏՔ

Պաշտոնյաները պարբերաբար հայտարարում են, որ Հայաստանի Հանրապետությունում աշխատատեղերը ավելացել, աշխատավարձերը բարձրացել են։ Այս հանգամանքը ներկայացվում է որպես տնտեսության զարգացման և ստվերի կրճատման արդյունք։ Մենք ուսումնասիրեցինք 2020-2024-ի տվյալները՝ 5 տարվա կտրվածքով վերլուծություն անելու համար և զրուցեցինք ՀՊՏՀ «Ամբերդ» հետազոտական կենտրոնի փորձագետ, տնտեսագիտության թեկնածու, դոցենտ Վահե Բուլանիկյանի հետ, որը մեզ պատմեց, թե որքանով է իրական միջին աշխատավարձի՝ պաշտոնյաների կողմից հայտարարվող թիվը, և ինչ խնդիրներ կան աշխատաշուկայում։

Վիճակագրական կոմիտեն պարբերաբար հրապարակում է Հայաստանում աշխատաշուկային վերաբերող տվյալներ, օրինակ՝ ամսական միջին աշխատավարձ, աշխատողների քանակ՝ ըստ մարզերի, սեռի։ Այս տվյալները վերլուծելով՝ փորձենք հասկանալ՝ ինչ շարժ կա, օրինակ՝ աշխատողների մոտ 70%-ը կենտրոնացած է Երևանում։ 

Աշխատաշուկայի ընդհանուր պատկերը

Այս տվյալներն արտացոլում են Հայաստանում ամսական միջին աշխատավարձը, բայց եկեք դիտարկենք այն ըստ մարզերի և մայրաքաղաքի։ 2024-ին ամենաբարձր միջին ամսական աշխատավարձը եղել է Սյունիքի մարզում՝ 329,618 դրամ, սրա հիմնական պատճառն այն է, որ բնակչության զգալի մասն աշխատում է հանքարդյունաբերության ոլորտում, օրինակ՝ Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատում։ Երկրորդ տեղում Երևանն է՝ 328,911 դրամ։ Մյուս մարզերում միջին ամսական աշխատավարձը ցածր է հանրապետության մակարդակով գրանցված ամսական միջին աշխատավարձից՝ 287,172 դրամից։ Ամենացածրը Գեղարքունիքի մարզում է՝ 144,908 դրամ։ Մարզերի պատկերը՝ ինֆոգրաֆիկայում։

Տնտեսագետ Վահե Բուլանիկյանի կարծիքով՝ միջին աշխատավարձի թիվը առանձին դիտարկելը սխալ է։ Միջին աշխատավարձի ավելի իրական պատկեր ստանալու համար Բուլանիկյանն առաջարկում է դիտարկել յուրաքանչյուր ոլորտի միջին աշխատավարձերն առանձին։

«Օրինակ՝ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում միջին աշխատավարձը 1 մլն դրամ է, իսկ կրթության ոլորտում՝ 150 հազար։ Բայց ՏՏ ոլորտում զբաղվածների թիվը անգամներով պակաս է կրթության ոլորտում աշխատողների թվից»,- ասում է Բուլանիկյանը։ 

Տնտեսագետի կարծիքով՝ անհրաժեշտ է տեսնել նաև, թե որքան են ավելացել հարկերը, քանի տոկոս են եղել գնաճը և ինֆլյացիայի մակարդակը։

«Ամենակարևորը, որ չի արվում, նվազագույն սպառողական զամբյուղի ինդեքսավորումն է, որպեսզի հասկանանք արդյոք միջին վիճակագրական քաղաքացին այս տարի ավելի լավ է ապրում, քան նախորդ տարի»,- նշում է տնտեսագետը։

Բուլանիկյանը նաև նշում է, որ եթե ունենանք մեդիան աշխատավարձի տվյալները կկարողանանք իրականությանն ավելի մոտ պատկեր ունենալ աշխատավարձերի մասին։ Մեդիանը միջին արժեքն է՝ վիճակագրության մեջ թվերի մի շարք դասակարգելուց հետո գտնված այն թիվը, որը շարքի մեջտեղում է։

2024-ի ապրիլի տվյալներով՝ աշխատողների 69․5%-ը Երևանում է, երկրորդ տեղում Կոտայքի մարզն է՝ 5․5%: Ամենաքիչը Վայոց Ձորի մարզում՝ 1%:

Հայաստանում տղամարդկանց ամսական միջին աշխատավարձը զգալիորեն տարբերվում է կանանց աշխատավարձից։ Օրինակ՝ 2024-ին տղամարդկանց ամսական միջին աշխատավարձը եղել է 360,025 դրամ, կանանց դեպքում՝ 218,325 դրամ։ 

Վահե Բուլանիկյանը խնդրահարույց է համարում մարզերում և Երևանում աշխատավարձերի տարբերությունը։ Ըստ տնտեսագետի՝ անհրաժեշտ է գործնական քայլեր ձեռնարկել մարզերում տնտեսության աշխուժացման համար։ «Կարելի է, օրինակ, հարկային փոփոխություններ կատարել և մարզերում գործունեություն ծավալող բիզնեսների համար սահմանել ավելի ցածր հարկեր։ Դա կխթանի բիզնեսի տեղափոխումը Երևանից մարզեր»,- կարծում է Բուլանիկյանը։

Ավելին՝ սկզբնաղբյուր կայքում